Pijnbestrijding

Welkom op de pagina van de polikliniek voor pijnbestrijding van het Medisch Centrum Leeuwarden.

Wij behandelen patiënten met (voornamelijk) chronisch bestaande pijnklachten van verschillende origine. Op deze website willen we u / je informeren over wat pijn is, en welke behandelmogelijkheden er bij ons zijn ten aanzien van pijngeneeskunde en palliatieve zorg. De arts of verpleegkundig specialist zal u tijdens de intake een behandelvoorstel doen. Op onze website kunt u, naast de papieren folder en mondelinge toelichting nog een en ander teruglezen. Daarnaast zijn we bij een aantal behandelingen gestart met informatievoorziening via Indiveo (filmpjes).

Wat is pijn?

Pijn ontstaat meestal na een beschadiging van het lichaam en is dus een soort waarschuwingssignaal voor het lichaam.
De officiële definitie van pijn volgens de International Association for the Study of Pain (IASP): Pijn is
een onplezierige, sensorische(iets wat je voelt) en emotionele ervaring die gepaard gaat met
feitelijke of mogelijke weefselbeschadiging of die beschreven wordt in termen van een dergelijke
beschadiging.”

Het woord “mogelijk” suggereert dat je ook pijn kan hebben zonder dat er iets kapot is, dit is soms
lastig voorstelbaar; maar een goed voorbeeld hiervan is de ‘buikpijn’/knoop in je maag die je kan
hebben als je iets heel spannends moet doen of als je je ergens heel druk over maakt. Er is niet
daadwerkelijk iets kapot in je buik, maar toch heb je buikpijn.
Het zenuwstelsel speelt een grote rol bij het ervaren van pijn. Het zenuwstelsel bestaat grofweg uit
de hersenen, het ruggenmerg en de zenuwen.

Op het moment dat u zichzelf bijvoorbeeld stoot, geven pijnzenuwen het pijnsignaal door aan het
ruggenmerg en via het ruggenmerg wordt de pijn aan de hersenen doorgeven. Het ruggenmerg
wordt ook wel de pijnpoort genoemd. De hersenen verwerken de pijnsignalen en bedenken of het
pijnsignaal belangrijk genoeg is om actie te ondernemen. In de hersenen worden ook emoties aan
het pijnsignaal gekoppeld, bijvoorbeeld: huilen bij een verbranding of boosheid wanneer iemand op
jouw duim slaat. Ook worden gedachtes aan de pijn gekoppeld, bijvoorbeeld: het is niet zo erg, de
pijn zal straks wel minder worden.

Op de polikliniek pijngeneeskunde in het MCL proberen we samen met u samen een plan van aanpak
te maken om de pijn te verminderen. Dit kan op verschillende manieren. Of een bepaalde
behandeling voor u geschikt is bespreekt u met de verpleegkundig specialist of arts.
Op deze website kunt u zich alvast het een en ander lezen wat bij ons tot de mogelijkheden behoort.

TENS

TENS is de afkorting voor Transcutane Elektrische NeuroStimulatie. Middels een zenuwstimulatorapparaatje (TENS apparaat) worden er elektrische pulsen (‘schokjes’) via de huid doorgegeven naar de zenuwen. Door afleiding van de zenuwen worden minder pijnsignalen doorgegeven. Een tweede effect is dat het lichaam wordt aangezet om lichaamseigen pijnstillers aan te maken.

Hoe werkt het in MCL?

Als de arts of verpleegkundig specialist denkt dat u baat heeft bij deze behandeling wordt u gepland bij de verpleegkundige danwel doktersassistente die gespecialiseerd is in deze behandeling. U wordt ingepland om uitleg te ontvangen en wordt er bepaald op welke plek de beste locatie is om deze behandeling te geven en welke prikkels het beste tegen uw pijn werken. Hierna krijgt u het apparaatje mee naar huis om tijdens twee weken uit te proberen. Daarna willen we van u terug horen in hoeverre u baat heeft gehad (minder pijn, makkelijker bewegen). U wordt opgebeld danwel komt u naar het ziekenhuis om te bespreken hoe het is gegaan. Eventueel kunnen er nog aanpassingen worden gedaan. Mocht u toch onvoldoende baat hebben bij deze behandeling dan levert u het apparaatje weer in.

Bij welke klachten kan TENS gebruikt worden?

TENS kan zowel voor acute als voor chronische pijnklachten worden gebruikt. Vaak helpt TENS goed bij zenuwpijn, lage rugpijn, nekpijn, schouderpijn en littekenpijn. Het is goed te gebruiken voor pijn die gedurende de dag of nacht opspeelt omdat u zelf het kleine apparaatje dan kunt aanzetten.

Bij zwangerschap wordt het in de eerste drie maanden afgeraden.
Bij een pacemaker is deze behandeling wel mogelijk, dan wordt een afspraak gepland samen met een
pacemakertechnicus.

Wat moet ik zelf doen?

Tijdens de proefperiode daadwerkelijk het apparaatje gebruiken en voor, na en tijdens gebruik uw pijnscore en mogelijkheid tot bewegen bijhouden. Zo kunt u zelf ook zien of u er baad bij heeft en kunt u dit terugrapporteren.
De pleisters plaatsen op de optimale plaats zoals de assistente met u tijdens het spreekuur te weten bent gekomen.
Mocht u toch een allergie voor de gelpleisters hebben deze dan verwijderen en dit doorgeven aan de assistente.
Het TENS apparaat niet gebruiken onder de douche, bad of zwemwater ivm de elektriciteit.

Vergoeding?

Ja. TENS therapie wordt normaal gesproken volledig vergoed, tenzij uw polis (budgetpolis oid) dit anders vermeld. Ook de verbruiksartikelen zoals bv pleisters worden volledig vergoed.

Pijnbestrijding middels medicatie

Samen met de verpleegkundig specialist pijngeneeskunde danwel uw arts is medicatie een optie om de pijn te verminderen. De afweging van hoeveel baad u bij bepaalde medicatie zal hebben ten op zichtte van de bijwerkingen is belangrijk in de keus om een middel wel of niet te starten. Veel medicatie die we geven kunnen bijwerkingen hebben op uw reactievermogen en daarom is daar een rijverbod bij van 2 weken. Dit wordt dan ook met u besproken als dit bij het specifieke medicijn van belang is.

Hieronder de meest gebruikte pijnmedicatie bij ons op de pijnpolikliniek. Er zijn verschillende medicijnen die hieronder niet worden genoemd. Als we denken dat u daar baad bij heeft dan wordt de werking, verwachting en eventuele bijwerkingen met u besproken.

Medicatie

Lees hier over de meest gebruikte pijnmedicatie bij ons in de pijnpolikliniek

Paracetamol

Het meest gebruikte medicijn in Nederland. Een pijnstiller met meestal heel weinig bijwerkingen. Ook bij chronische pijn helpt het vaak om te zorgen dat u minder van de ‘hevigere’ pijnmedicatie nodig heeft als u paracetamol erbij blijft gebruiken.

Diclofenac, naproxen, ibuprofen, celecoxib

Deze medicijnen vallen onder de groep NSAID’s (non-steroidal anti-inflammatoiry drugs). Ze werken vaak goed bij gewrichtspijn, reumatische pijn, kiespijn, menstruatiepijn, spieren- en banden pijn. Vaak worden ze samen met een maagbeschermer voorgeschreven (mocht u die nog niet hebben) omdat op de lange termijn er effecten kunnen zijn op de maag, bloedvaten en het hart. Het is dan ook minder verstandig om deze middelen jarenlang te gebruiken.

Oxycodon (oxynorm/oxycontin), fentanyl, butrans, temgesic

Deze middelen vallen onder de opiaten. Deze medicijnen worden voorgeschreven bij acute hevige pijn (na operatie bijvoorbeeld) danwel bij patiënten die vanwege een tumor (kanker) veel pijn hebben. Deze middelen helpen niet goed voor langdurige rugklachten, gewrichtspijnen en andere chronische pijn. In lage dosering wordt het soms nog wel voorgeschreven, maar vaak door de verslavende werking is er steeds meer medicijn nodig terwijl het niet de pijn weg neemt. Op de pijnpolikliniek zijn we behoorlijk terughoudend in het voorschrijven van deze medicatie omdat op de lange termijn er verslaving optreedt.

Pregabaline, amitriptyline, nortriptyline, gabapentine, duloxetine

Deze medicatie wordt gerekend tot de zenuwpijn verminderende medicatie. Vaak staat er in de bijsluiter dat het anti-epileptica of anti-depressiva zijn. In de dosering waarin wij ze gebruiken in de pijngeneeskunde helpt het vaak goed tegen zenuwpijn. De medicatie heeft direct een effect, maar het duurt vaak tot 3 weken voordat het beste effect optreed. Belangrijk is om deze medicatie rustig op te bouwen en niet in één keer te stoppen omdat dan vaak veel bijwerkingen optreden.

Qutenza

Qutenza is een behandeling waarvoor u naar het MCL komt naar de polikliniek pijngeneeskunde (route 91). Gedurende een 15-30 minuten wordt een pleister op de plaats waar u de pijn heeft geplakt. In deze pleister zit Capsaïcine, wat de belangrijkste component is van hete rode peper. Deze capsaïcine bindt aan de beschadigde zenuwcellen en zorgt dat ze hierna minder gevoelig worden. Daarna wordt de pijn dus minder. Meestal werkt de behandeling drie maanden. Eventueel kan de behandeling weer gedaan worden als de pijn mocht terugkomen.



Omdat de behandeling best wel gevoelig is wordt van te voren de huid ook ingesmeerd met verdovende spray/zalf. Tijdelijke bijwerkingen van de behandeling: uitslag, meer pijn op de behandelde plaats, hogere bloeddruk.
Vanwege deze effecten mag u niet zelf naar huis rijden/fietsen na de behandeling en adviseren wij om iemand mee te nemen die u thuis kan brengen. Heeft u wondjes op de plek waarde pleister zou moeten komen dan kan de behandeling op dat moment NIET plaats vinden.

Hoe werkt het in het MCL?

U komt naar route 91 en meldt u aan bij de incheckzuil. U mag dan plaats nemen in wachtkamer 1 of 2. U wordt door de verpleegkundige opgeroepen en naar de Qutenza behandelkamer geleid. We controleren altijd of u de goede patiënt bent en er wordt van u verwacht dat u uw naam, geboortedatum en de plek van de behandeling kunt aangeven. Ook willen we weten of een eventuele eerdere behandeling goed is verlopen, danwel allergieën heeft. U krijgt dan de Qutenza pleister opgeplakt op het pijnlijke gebied. Na 15-30 minuten (afhankelijk welk lichaamsdeel) wordt de pleister weer verwijderd. De dag na de behandeling kan het gebied echt pijnlijker zijn en mag u er verdovende zalf opsmeren. Voor de eerste paar dagen kan het fijn zijn om een vochtige washand of coolpack (in theedoek) op het gebied te houden, mocht dit meer pijn doen dan voor de behandeling. U mag dan opgehaald en naar huis gebracht worden. De behandeling wordt enkele weken later geëvalueerd. Houdt dus in de periode na de behandeling bij of u minder pijn heeft of meer activiteiten bent gaan doen. Mocht u nog andere medicatie gebruiken, wilt u deze dan doorgebruiken zodat we eerlijk kunnen vergelijken welk effect de Qutenza behandeling heeft.

Pijnbestrijding met een wortel / zenuwblokkade ‘prik’

Als u verwezen wordt via de neuroloog of de orthopedisch chirurg voor een ‘prik’ bedoelen we eigenlijk dat we een zenuw of wortelblokkade geven. Er wordt een lokale verdoving vaak in combinatie met een ontstekingsremmer gegeven. Het doel is om de pijn te verminderen. De lokale verdoving heeft de dag van de ‘prik’ effect. Dit wordt gegeven omdat de behandeling soms als pijnlijk wordt ervaren. Na twee tot drie weken is het effect vaak maximaal. Soms kan de behandeling maanden effect hebben. Mocht het korter zijn dan een week of acht dan is het vaak verstandig om voor een andere behandeling te kiezen. De plaats van de behandeling is afhankelijk van waar de pijnklachten zitten. Als u bv beenklachten heeft wordt u in de rug (midden of bij de wortel zelf net iets uit het midden van de rug) behandeld, heeft u bv arm / schouderklachten dan wordt u in de hals behandeld. Uw verpleegkundig specialist/arts legt u van te voren uit waar behandeld wordt.

Voorbereiding

Mocht u GEEN pijn meer hebben op de plek waar u voor behandeld zou worden wilt u dan contact met ons opnemen. Het is dan niet zinvol om de behandeling uit te voeren. Gebruikt u bloed verdunnende medicatie dan hoort u van te voren of u deze mag doorgebruiken of moet staken voorafgaand aan de behandeling. Ascal/acetylsalicylzuur/carbasalaatcalcium mag u doorgebruiken. Als u bv rivaroxaban, dabigatran, marcoumar, sintrom gebruikt dan moeten deze gestaakt worden voorafgaand aan de behandeling. Soms wordt er nog en vingerprik verricht om de mate van bloedverdunning te meten. Zorg dat u gemakkelijk ruim zittende kleding aan heeft.

Dag van de behandeling

U meldt zich aan bij de aanmeldzuil bij route 91. U mag vervolgens in wachtkamer 1 of 2 plaatsnemen. De doktersassistente / verpleegkundige neemt u vervolgens mee naar de voorbereiding waarbij de behandeling wordt doorgesproken en vragen worden gesteld over uw gezondheid (intake gesprek). Zij brengt u daarna naar een bed in het dagbehandelcentrum. Meestal kunt u uw eigen kleding aanhouden. Soms krijgt u van ons een ziekenhuis jasje afhankelijk van de behandelplaats.

De behandeling

U wordt in de behandelkamer gereden met het bed. Daar zijn de pijnspecialist, assistente en een röntgenlaborant aanwezig. We zijn een opleidingsziekenhuis en soms hier dan ook een leerling, coassistent of anesthesioloog in opleiding aanwezig. Meestal wordt u op de behandeltafel behandeld en moet u overstappen van het bed naar de behandeltafel. Sommige behandeling vinden plaats in het ziekenhuisbed. Afhankelijk van de locatie zit u of ligt u op uw buik of rug. Met behulp van röntgen, echo of zenuwstimulator controleert de pijnspecialist de juiste positie van de naald. Soms hebben we uw hulp nodig om te weten of we precies op de goede plek zijn; U moet dan aangeven waar u iets voelt en wanneer u dat begint te voelen. Dit geven we duidelijk aan u aan. Afhankelijk van het typte behandeling wordt lokale verdoving, irritatie remmend medicament soms in combinatie met warmte/gepulseerde elektrische stroom. De behandeling kan van 5 – 15 minuten duren. Na de behandeling gaat u terug naar het dagbehandelcentrum.

Wat mag u verwachten van de behandeling?

Tijdens de behandeling kan het zijn dat u uitstralende pijn of een elektrische schok voelt in het gebied waar u wordt behandeld. Dit hoeft niet per se het geval te zijn. De dag van de behandeling kan u meer pijn ervaren, een zwaarder gevoel hebben, tintelingen of minder functie. Dit is na 24u meestal weer zoals het voor de behandeling was.

Ook kunt u napijn hebben; beurs gevoel op de plek waar u geprikt bent. Dit kan een aantal dagen aanhouden.
Ook uw suikers kunnen wisselen in de dagen na de behandeling als u suikerpatiënt bent (diabetes heeft). Het gelaat kan wat rood zijn, danwel wat opvlieger gevoel hebben in de dagen na de behandeling. De pleister mag u de avond na de behandeling weer weghalen. De bloedverdunners die u normaal gebruikt mag u de volgende dag weer gewoon innemen; tenzij de arts dit anders met u bespreekt.
Na 8 weken wordt het effect van de behandeling besproken. Soms duurt het tot 2-3 weken voordat het maximale effect is bereikt. Wilt u zo goed mogelijk bijhouden welke verbetering u bemerk en in welke mate u uw dagelijkse activiteiten heeft kunnen uitbreiden. Ook eventuele neveneffecten willen we van u terug horen.

Wanneer wordt de behandeling niet uitgevoerd?

  • Als u net een vaccinatie heeft gehad (2 dagen – 2 weken voor of na behandeling niet geadviseerd; overlegt u van te voren met de assistente als uw behandeling wordt gepland).
  • Bij zwangerschap; er wordt met röntgen gewerkt wat schadelijk is voor het ongeboren kind.
  • Als niemand u naar huis kan brengen (of taxi/bus etc).
  • U koorts heeft / ziek bent.

Psycholoog met kennis van pijn

Vaak hebben mensen die langdurig pijnklachten hebben onvoldoende begrip van de omgeving zoals familie, collega’s en vrienden. Dit is soms best wel lastig omdat het soms niet zo zichtbaar is dat u pijn heeft en ervaart. Dat soms afspraken worden afgezegd of dat werk niet meer gaat zoals het ervoor wel ging. Ook horen we vaak terug van patiënten dat gezegd wordt dat het tussen hun oren zit….en ze gewoon even moeten doorzetten.


Dit alles heeft een behoorlijke impact over hoe je jezelf voelt. We zijn heel blij dat er twee psychologen zijn binnen ons pijngeneeskundig centrum die helpen om om te gaan met de pijnklachten die u ervaart, hoe dat doorwerkt in de rest van het leven en inzichten te geven hoe er eventueel op een andere manier van omgaan verbetering in de kwaliteit van leven gebracht kan worden. Voordat u bij ons voor een eerste gesprek komt bij de pijngeneeskunde vragen we u ook een vragenlijst in te vullen. Als hier uit komt dat u behoorlijke effecten heeft op de rest van uw leven verwijzen wij (in samenspraak met) u naar de psycholoog.

Via hen kan dan ook een traject van behandelingen gestart worden met het oog op het verminderen van de impact en de intensiteit van uw pijn. Een relatief nieuwe behandeling die aangeboden wordt is de VR therapie, die nog volop in ontwikkeling is, maar een goede bijdrage kan leveren bij het behandelen van chronische pijn.

VR-Therapie

PEP

Pijneducatieprogramma ‘van pijn naar welzijn’.

Omgaan met chronische pijn is een ‘hell of a job’ waar veel mensen moeite mee hebben. Wij helpen u daar graag bij, onder andere via ons pijneducatieprogramma, gebaseerd op de principes van begrijp de pijn’.

Kort samengevat komt het erop neer dat we vanuit 3 verschillende invalshoeken proberen vat te krijgen op pijnklachten. Het verkrijgen van controle over pijn helpt enorm bij het bestrijden van pijn.

De drie invalshoeken bestaan uit een ‘biologisch’ deel (hoe werkt het pijnsysteem), een ‘psychologisch’ deel (hoe ga ik er het best mee om) en een ‘ervaringsdeskundig’ deel (gedeelde smart is halve smart).

Gedurende 5 bijeenkomsten van 2 uur proberen we gezamenlijk een weg te vinden uit het ‘pijndoolhof’, op een wetenschappelijk verantwoorde manier. Een benadering die zich in de loop van de tijd nadrukkelijk heeft bewezen.

Wilt u mee op weg naar welzijn?

Neuromodulatie

Neuromodulatie is een behandeling waarbij de zenuwbanen in het ruggenmerg met elektrische pulsen worden beïnvloedt. Een elektrode wordt tegen de achterzijde van de epidurale ruimte geplaatst. Dit is de ruimte die het ruggenmerg omgeeft en daarvan wordt gescheiden door het harde hersenvlies. Door de elektrische stimulatie neemt het pijngevoel af of gaat zelfs weg en kunt u een tinteling voelen in het pijnlijke gebied. De elektrode verbinden we onderhuids met een batterij (pulsgenerator). Dit is vergelijkbaar met een pacemaker. Deze behandeling is slechts bij enkele vormen van pijn mogelijk, bijv bij chronische beenpijn na herniaoperatie.

Palliatieve mogelijkheden

Als u een ernstige ziekte heeft waarbij de behandeling niet meer gericht wordt op genezen maar op de kwaliteit van leven dan spreken we over de palliatieve fase (bijvoorbeeld bij kanker of ernstig hartfalen). Uit onderzoek blijkt dat 80% van de mensen in de palliatieve fase ook pijn een grote rol speelt. Uw behandelaar of huisarts kan laagdrempelig met ons contact opnemen of er nog mogelijkheden zijn om de pijn te verminderen en mee te denken over medicatie.
Als u bij ons op de polikliniek komt kunnen we met u doornemen welke medicatie of interventie (TENS behandeling, ‘prik’) bij u nog een optie zijn.


Hier nog enkele specifieke behandelingen in de palliatieve fase

Medicatie

Paracetamol, NSAIDs (celecoxib, naproxen), fentanyl (spray, pleister, tabletten), butranspleister, oxynorm/oxycontin, methadon. Zenuwpijn medicatie (pregabaline, amitriptyline)

Epidurale catheter

Epidurale catheter: dit is een slangetje wat ingebracht wordt in de rug waarbij continue verdoving wordt gegeven. Hierbij bent u wel aan bed gebonden omdat de benen ook verdoofd zijn. Dit helpt met name voor pijn in de laatste fase van het leven (<6mnd) waarbij de pijnklachten onder de navel in de buik, heupen, benen zit die niet goed op een andere manier is te bestrijden.

Plexus coeliacus blokkade

Dit is een hele specifieke behandeling die aangeboden wordt bij patiënten die veel zenuwpijn hebben in de bovenbuik als gevolg van een tumor in de alvleesklier, de maag of de lever. Waarbij u in de laatste fase van het leven bent. De plexus coeliacus is een zenuwnetwerk in de bovenbuik wat een rol speelt bij de ingewanden. Bij de behandeling wordt er alcohol bij de zenuwen gespoten waardoor deze enkele maanden zijn uitgeschakeld. Voor deze behandeling moet u nuchter zijn omdat u sedatie (lichte narcose) krijgt om de behandeling goed te kunnen ondergaan. Vooraf wordt u gebeld door de verpleegkundig specialist om te beoordelen of u de sedatie aan zou kunnen en krijgt u hierover uitleg. Ook moeten bloedverdunnende medicatie gestaakt worden vooraf (behalve acetylsalicylzuur, ascal, carbasalaatcalcium) Op de dag van de procedure meldt u zich bij route 91 bij de aanmeldzuil. We vragen u ook om iemand mee te nemen omdat u niet zelf naar huis mag rijden. Draag gemakkelijke kleding (trainingsbroek/pyjama). Op de behandelkamer krijgt u een infuus in de arm om de slaapmedicatie te geven. U krijgt zuurstofslangetje in de neus. Op het moment dat u voldoende in slaap bent (u ligt op uw buik). Wordt de rug voorverdoofd en krijft u of één of twee prikken aan beide zijden van de wervelkolom. Middels rontgen wordt gecontroleerd dat deze op de goede plek worden geplaatst. De behandeling duurt ongeveer 20-30 minuten. Hierna wordt u naar het daghospitaal terug gebracht om te herstellen en de eerste controles te doen. Hierna gaat u naar de verpleegafdeling om hier een nacht te blijven.
Bijwerkingen: verlaagde bloeddruk met name bij rechtop zitten of staan, diarree die na een week vanzelf over gaat. Pijn op de plek waar geprikt is / beurs gevoel. Complicaties: heel zeldzaam maar soms voorkomend is een (gedeeltelijke) uitval van de zenuwen naar de benen. Ontsteking van het prikgaatje, nabloeding (blauwe plek huid, soms spierbloeding).

Zenuw behandelen met alcohol

Zenuw behandelen met alcohol zodat deze een aantal maanden geen pijn geeft. Dit kan als u in de laatste fase van het leven bent (<3-6 maanden) omdat hierna vaak de zenuw iets aan herstel heeft en dan vaak weer pijnklachten geeft. Belangrijk is dat deze zenuw als deze behandeld wordt met alcohol ook zn functie niet meer kan uitvoeren (kracht, gevoel etc) dit speelt mee in de beslissing om deze behandeling in te zetten.

TEAM pijngeneeskunde MCL

Ons team bestaat uit enthousiaste betrokken werknemers die van maandag tot en met vrijdag bereikbaar zijn van 8.15 tot en met 16.30. Ons telefoonnummer 058-2863296. Soms kan het iets langer duren voordat u de assistente aan de lijn krijgt omdat we eenieder zo goed mogelijk te woord willen staan.

De doktersassistenten zijn soms ook verpleegkundige en enkele zijn ook gespecialiseerd in TENS of neuromodulatie. Twee psychologen met aandachtsgebied pijn zijn betrokken bij onze pijnkliniek. Er werken twee verpleegkundig specialisten die een enorme ervaring hebben opgebouwd voordat ze op de pijnpolikliniek werkzaam zijn geraakt. Op dit moment zijn er vijf anesthesioloog- pijnspecialisten betrokken die allen 1-2 dagen werkzaam zijn op de pijnpolikliniek.